NHÂN NGÀY GIỖ THỨ 59 CỦA QUÁCH THỊ TRANG,

ĐỌC TẬP THƠ “EM LÀ VÌ SAO SÁNG”

 

DƯƠNG KINH THÀNH

 

 

Mùa Vu Lan vừa rồi, như thường lệ, anh em chia sẻ với nhau tạp chí Từ Quang 41, liền sau đó tôi nhận lại sách báo cũng làm quà biếu Vu Lan, trong đó có một tập thơ nhạc “Em Là Vì Sao Sáng”.

Đây là tuyển tập thơ nhạc do Quách An Đông, một người em ruột trong gia đình Quách Thị Trang sưu tầm và tuyển chọn, do nhà xuất bản Hồng Đức in và nộp lưu chiểu tháng 5/2022. Với độ dày khiêm tốn 98 trang, nhưng tập thơ nhạc “Em Là Vì Sao Sáng” giúp người đọc hiểu thêm phần nào mùa đấu tranh Pháp nạn của Phật giáo Việt Nam năm Quý Mão 1963.

Nhìn vào danh sách các tác giả, nhà thơ được tuyển chọn in trong tập sách này, người đọc sẽ như được khám phá một lần nữa giá trị của từng câu thơ của các tác giả gởi gắm; do vậy tuy là những áng văn thơ đã cũ theo năm tháng nhưng đâu đó sức sống tiềm ẩn vẫn còn lung linh theo từng cảm nhận của mỗi chúng ta.

Thí dụ bốn câu thơ nổi tiếng của nhà báo, nhà thơ và là soạn giả cải lương Kiên Giang (Hà Huy Hà) (1926 -2014) mà không ít người từng thuộc nằm lòng:

Mũi súng oan khiên đã giết rồi

Một đời cô gái chớm đôi mươi

Tên em viết giữa công trường lớn

Sáng mãi nương theo bóng Phật đài…

Đây là bốn câu thơ được trích ra từ bài thơ “Tên Em Viết Giữa Công Trường Lớn”. Hay như còn có những bài thơ với bút pháp đầy sảng khoái quen thuộc của Vũ Hoàng Chương (1915-1976 ), như:

Nước Việt từ sau buổi xuống đường

Hoa Trang dòng dõi ngát thư hương

Trên bờ năm tháng soi thân phận

Liễu hết thời khoe họ Đế vương!

Bốn câu này trích trong tập thơ “Ánh Trăng Đạo Lý” được tác giả ghi tháng 10/1964. Tương tự, trong tập thơ “Bút Nở Hoa Đàm” do Vạn Hạnh xuất bản năm 1967, đoạn cuối có câu:

Nơi tám ngả công trường

Hịch vải chưa nhòa khí tiết

Chúng tôi đặt:

Với tinh thần bất diệt

Của cuộc đấu tranh

Mười tám tháng trước đây,

Tượng Quách Thị Trang

Người nữ sinh hào kiệt,

Để thiên thu trường cửu đối cao dày.

Trời nghiêng đất lệch có ngày

Đá kia tượng vững chí này trơ trơ.

Vũ Hoàng Chương
Sài Gòn 1-11-1964

Nhà thơ Trụ Vũ trong bài thơ “Lửa Thiêng Ngày 20-8” có đoạn rất cao trào và khẳng khái hơn:

(Quách Thị Trang ơi! Hồn em hãy nhận

Bó hoa vàng dân tộc kính dâng Em)

Và như triều biển dậy, Lửa bừng lên

Lửa bừng lên, bừng lên trong tiếng thét

Của Người Mẹ, khi căm hờn sắt thép

Đón thây con gục chết giữa đường xanh.

Để rồi bài thơ được kết thúc bằng thanh âm như chính lời ru êm đềm của Người Mẹ:

Ngày hai mươi tháng tám vẫn còn kia

Ta tưởng niệm bằng lửa hồn Em nhé

Xin tiếp lửa cho Tàn Đêm Thế Kỷ

Cho tương lai dân tộc hé môi cười.

Trụ Vũ

(Báo Hải Triều Âm số 18, Sài Gòn, 21/10/1965)

Trong tập thơ lịch sử này, tạm gọi như vậy vì tính thời sự trong một giai đoạn lịch sử của Phật giáo Việt Nam vẫn còn là bài học muôn đời về thân phận một tôn giáo khi đất nước đang hồi nghiêng ngửa; còn có một bài nhạc duy nhất, được giới thiệu trân trọng, đàng hoàng như một lời tri ân của thế hệ đối với sự hy sinh lớn lao và nhiều ý nghĩa của Quách Thị Trang, Bài nhạc đã được nhiều người biết đến và cũng được nhiều ca sĩ thể hiện. Đó là bài “Em Là Vì Sao Sáng” của nhạc sĩ Nguyễn Hiền (1927-2005). Bài nhạc này vào nửa cuối thập niên 80 thế kỷ trước, H.T Thích Đồng Bổn đã tiên phong, chủ trương và trực tiếp thực hiện lại mới theo phong cách và điều kiện hiện thời trong các album ca nhạc Phật giáo 1-2 và 3, được Ca sĩ Trang Mỹ Dung thể hiện rất thành công.

 

Tượng Quách Thị Trang nơi vị trí cũ và nơi tạm di dời

 

Bên cạnh những bài thơ hay được tuyển chọn, tập thơ còn giới thiệu nhiều hình ảnh quý hiếm của Quách Thị Trang lúc sinh thời hoặc lúc ngả xuống và được Tổng Vụ Thanh Niên dựng lên tượng đài trước chợ Bến Thành và tên Quách Thị Trang cũng được gọi kèm theo kể từ đó (trước lúc ấy còn gọi là Bùng Binh Sài Gòn). Ngày 17-12-2014, do dành chỗ để thi công tuyến nhà ga Metro Bến Thành - Suối Tiên, tượng Quách Thị Trang tạm dời về công viên Bách Tùng Diệp, đường Lý Tự Trọng, phường Bến Nghé, Quận I. (Theo tin tức báo chí ngày 31/8/2022, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi vừa thống nhất với Sở Quy hoạch & Kiến trúc, phương án tái lập lại tượng đài Võ tướng Trần Nguyên Hãn và tượng Quách Thị Trang nơi vị trí cũ theo đúng lời hứa trước đây. Đây là tin vui cho những ai từng quen với hình ảnh Sài Gòn xưa nay và đặc biệt với Phật giáo, tượng Quách Thị Trang càng vô cùng ý nghĩa và nhiều kỷ niệm hơn bao giờ - (Báo Thanh Niên Onile, ngày 31/9/2022).

Đó là tin vui không chỉ cho những Tăng tín đồ Phật giáo và những người yêu quý chị Quách Thị Trang, mà có lẽ tác giả - người em của Chị Quách An Đông cũng có niềm hân hoan không kém. Vì lẽ, ngay trong lời giới thiệu đầu tuyển tập này, tác giả đã bộc bạch với tấm chân tình tha thiết với những ai từng ngưỡng mộ hay ca ngợi sự hy sinh của Chị mình một cách rất trân trọng. Cũng từ trong niềm tri ân đó, từ phía những người ngưỡng mộ, Vụ Học Sinh Phật Tử (trong Tổng Vụ Thanh Niên trước đây) đã lấy hình ảnh Quách Thị Trang là gương sáng điển hình, tiêu biểu cho tinh thần học sinh Phật tử. Và cũng chính Anh Vụ trưởng Học Sinh Phật Tử Vụ, Anh Tâm Thị - Huỳnh Bá Huệ Dương chủ trương và đích thân di dời phần mộ Quách Thị Trang từ nơi có rào sắt, kẽm gai về cải táng tại chùa Phổ Quang, nay thuộc quận Tân Bình) trong những tháng năm còn nhiều bất ổn trước 1975.

 Xin cảm ơn tác giả Quách An Đông đã sưu tầm và thực hiện được tập thơ nhạc đầy ý nghĩa này. Xin chân thành kính nguyện hương linh Diệu Nghiêm - Quách Thị Trang mãi an lành trong hào quang chư Phật và sẽ là ngôi sao sáng giữa thời thanh xuân của chúng tôi.