NHÌN VÔ THƯỜNG

NHÌN VÔ THƯỜNG

 

KHOA HUỲNH

 

 

Tôi đến với đạo Phật như một nhân duyên của gia đình, khi gia đình nội ngoại đều là những Phật tử tín tâm với Tam bảo. Tôi nhớ những lần đi chùa vào mùa Vu lan tháng 7, lòng phấn khởi lạ kỳ, đó là nơi gieo cho tôi sự tin tưởng, hướng tâm mình về Phật, Pháp và Tăng, ba ngôi báu yêu quý của mình.

Lớn lên học xong phổ thông, rời xa quê lên Sài Gòn ăn học, tôi vẫn đi chùa, lễ Phật, thực hành đúng những gì mà Phật đã dạy, cố gắng không làm những điều bất thiện, thực tập bố thí dù khi xưa chỉ là đứa sinh viên dân tỉnh lên Sài thành có chút ít tiền ba mẹ cho mỗi tháng. Một ngày tháng 7 mưa ngâu, ngoại tôi mất, khi bà còn rất khỏe. Một buổi sáng tinh sương, bà thong dong và tự tại rời bỏ xác thân tứ đại, không đến không đi, sự biểu hiện của bà trên thế gian này đã hết, bà trả lại thân này cho đất, nước, gió và lửa, tứ đại hợp thành ra bà khi có nhân duyên, và bà đi khi nhân duyên biến đổi, không còn hòa hợp. Cuộc sống trôi nhanh, đôi khi cuốn ta theo guồng máy của tiền tài vật chất mà quên đi chính mình, rồi đến một ngày nào đó, đối diện một sự ra đi của những người thân trong gia đình, tại đó, cho ta lời cảnh tỉnh và chiêm nghiệm rằng mình phải luôn tỉnh thức để nhìn nhận sự sống/sự vật/sự việc đang biến đổi luân chuyển, thấy sự vô thường của mọi sự trên thế gian này, đến với ta bất kỳ lúc nào.

Rồi từ đó, tôi mới nhận ra chút ít hiểu biết về vô thường, con người với đời sống của mình như một hơi thở, như đức Thế tôn từng dạy cho hàng đệ tử qua bài kinh Người hiểu đạo mà tôi đã đọc đi đọc lại rồi suy ngẫm rất nhiều lần.

Đức Phật hỏi một vị Tỳ kheo:

- Mạng sống con người tồn tại bao lâu?

- Trong vài ngày.

- Thầy chưa hiểu đạo.

Đức Phật hỏi vị khác:

- Mạng sống con người tồn tại bao lâu?

- Khoảng một bữa ăn.

- Thầy cũng chưa hiểu đạo.

Đức Phật hỏi thêm một vị nữa:

- Mạng sống con người tồn tại bao lâu?

- Trong một hơi thở.

- Hay lắm, thầy đã hiểu đạo.

(Theo Chương Người hiểu đạo - Kinh Bốn mươi hai chương)

Qua lời kinh ngắn gọn, nhưng đã đầy đủ cho tôi thấy rằng cuộc sống của chúng ta đều theo quy luật của tự nhiên, của hợp rồi tan, không có gì là thường hằng bất biến. Bản chất của vô thường khi tôi nhận thấy trong bài kinh, như là chân lý thức tỉnh chính mình, để tâm quan sát cuộc sống của mình và mọi người chung quanh để nhận biết rằng vô thường luôn hiện diện, khi trong từng sát na hàng tỷ tế bào của chính cơ thể đang chết đi, thay thế bằng các tế bào mới. Vậy đó, sinh diệt luôn hiện hữu trong thân mình. Chỉ cần đến khi thân này không còn nhân duyên hòa hợp thì tự nhiên tan rã. Sanh, lão, bệnh, tử là điều khó tránh, nó đến rồi đi, như cơn gió thoảng qua ngọn cây, như hạt sương mai đọng trên đầu ngọn cỏ sẽ tan biến dưới ánh mặt trời đang lên.

Nhưng cũng để tôi tìm về chính mình, dùng thân này để học đạo, học từ các vị ân sư, học từ các thiện hữu tri thức, những bạn đồng học với mình và học từ mọi người. Để nhận ra, ta không nên chán ghét bản thân này bởi vì nó vô thường, mà vì thấy vô thường, thân này là giả tạm để tinh tấn hơn, học đạo tinh chuyên hơn, không phóng tâm mình theo sự chỉ dẫn của thân tứ đại này. Sự chuyển hóa về nhận thức để giúp mình hiểu Pháp hơn, sống với buồn vui của cuộc sống nhưng không bị chi phối vào đó, mà nhìn nhận nó như một thực thể của Pháp, đang vận hành rồi tan đi, vì làm gì có một cái tôi hay cái ngã thường hằng bất biến.

Một ngày mới không có bắt đầu hay kết thúc khi tôi nhìn nhận bằng tâm trong sáng thảnh thơi và thanh tịnh. Khi đó, chính tâm mình không bị chi phối bởi sự vận hành của Pháp, mà hãy quan sát Pháp khi nó đang vận hành, y như ta đang xem một bộ phim của chính mình, và mọi người, y như dòng chảy của một con sông, chảy đi bất tận mà mình là người đứng trên bờ để thấy mọi thứ đang chảy trên dòng sông, rõ ràng. Vô thường cũng vậy, ta quan sát nó để không sợ hãi, không đau khổ trước bắt kỳ điều gì mà nó mang đến, ta thong dong bước trên con đường của tỉnh giác trọn vẹn mà đức Phật và các vị Thánh nhân đã đi qua. Quay về tự tánh trong sáng, tròn vẹn không bờ mé của chính mình, không bị vướng theo duyên trần, nghịch cảnh. Khi đó một cuộc sống phía trước rất đẹp, rất vui và sẽ học được nhiều điều từ đạo, ta biết yêu thương chính mình và muôn loài, ta biết chia sẻ, lắng nghe niềm đau và nỗi khổ của chính mình hay với mọi người, ta không cố ép mình sống theo một guồng máy cứng nhắc của một ai khác nhưng vẫn hợp đạo lý của xã hội. Khi đó chư Phật sẽ vui lắm, vì các Ngài đã thấy một đứa con của Ngài trưởng thành, và tiến bước trên con đường học đạo.

Chánh kiến trong bát chánh đạo giúp ta soi sáng chính mình, rồi với tâm chánh niệm và tư duy trong suốt để luôn hiểu rằng pháp Tứ diệu đế là rất cần thiết để thực hành và nuôi dưỡng mọi người trên con đường học đạo, cho cái thấy trọn vẹn, thường xuyên về đau khổ, vô thường… và quay về thực tập thiền định quán chiếu để có cái nhìn trí tuệ trong từng hơi thở trong khi mình đi, mình đứng hay ngồi. Với người trẻ, rất sợ vô thường, hoặc không nhận diện được bản chất vô thường của vạn vật, hay khi nói đến khổ, các bạn thường không chấp nhận, sự sống vui thế này mà khổ gì? Rồi khi đối diện, thường luôn sợ hãi, đau khổ và buông lung trước hoàn cảnh đối diện, phép nhìn sâu hiểu rõ bản chất của khổ trong đó vô thường, vô ngã giúp ta hiểu đúng, hiểu sâu bằng con mắt của tuệ giác thì mình sẽ tự tại như Ngài Quán Tự Tại đã nhìn sâu vào năm uẩn để thấy mọi thứ là chính nó, không có ngã, cũng không trống rỗng, không sinh cũng không diệt, tất cả đều do nhận duyên mà hình thành rồi tan biến. Ta hãy thực tập chút xíu thôi bằng phương pháp của Ngài Quán Tự Tại để có cái nhìn đúng đắn về sinh diệt của mọi pháp đang vận hành, rồi khi đó nhẹ nhàng trước mọi hoàn cảnh, tinh tấn hành trì những lời Phật dạy. Quay về chính mình, đối diện và cảm nhận hiện tại mầu nhiệm đang hiện diện trong cuộc sống, hãy thở và cười để chào đón những giây phút an bình và tỉnh thức, trong sáng và trọn vẹn cho chính mình và mọi người.