TA NÊN HÀNH THIỀN THẾ NÀO?

TA NÊN HÀNH THIỀN THẾ NÀO?

 

TUỆ ÂN

 

 

Bạn ngồi với tôi và mô tả rất nhiều, rất cao siêu về thiền chỉ và thiền quán, thiền tứ niệm xứ, thiền định và thiền tuệ... Càng nói thì tôi càng thấy bạn thật mênh mông và trừu tượng. Xin hãy hạ cánh dừng chân một chút để tôi chia sẻ với bạn về một cách hành thiền thật đơn giản, dung dị nhưng đầy hiệu quả nhé. Với tôi thì một thời tọa thiền thường kéo dài 1 giờ theo trình tự như sau:

1. Các bước chuẩn bị: Sám hối, thọ trì Tam Quy Ngũ Giới hoặc Bát Giới, phát nguyện cúng dường thân ngũ uẩn đến Đức Thế Tôn và Ngài Thiền sư như sau:

1.1. SÁM HỐI TAM BẢO:

Okāsa! Okāsa! Okāsa! (Đọc là: ô ka sa)

Kāyakamma (ka ya căm ma)

Vācīkamma (va chi căm ma)

Manokamma (ma nô căm ma)

Sabbadosa (sáp bạ đô sa),

Vì mong muốn tránh khỏi

Tất cả những lỗi lầm,

Do thân nghiệp hành động,

Do khẩu nghiệp nói năng,

Do ý nghiệp suy nghĩ,

Đã phạm đến Tam bảo:

Đức Phật bảo cao thượng,

Đức Pháp bảo cao thượng,

Đức Tăng bảo cao thượng,

Đến cha mẹ, thầy tổ…

Buddharatana (Bút dha rắt tan nạ),

Dhammaratana (Dham mạ rắt tan nạ),

Saṃgharatana (Săng ghạ rắt tan nạ)

Con thành kính đảnh lễ,

Ngôi Tam bảo cao thượng,

Cùng cha mẹ thầy tổ,

Lần thứ nhì - thứ ba.

Xin năm bậc ân đức,

Cao thượng không gì bằng,

Nhận biết sự sám hối,

Những lỗi lầm của con.

Do thành tâm sám hối,

Với đức tin trong sạch,

Thiện tâm hợp trí tuệ,

Cầu mong con tránh khỏi:

(1) Sinh trong bốn cõi ác,

(2) Gặp phải ba nạn tai,

(3) Tám trường hợp bất lợi,

(4) Năm kẻ thù phá hoại,

(5) Bốn cảnh không hợp thời

(6) Năm bất hạnh kiếp người

Trong tất cả mọi thời,

Mọi kiếp sống luân hồi,

Khi đã tránh khỏi rồi,

Mong con sớm chứng ngộ:

Chân lý Tứ Thánh Đế,

Chứng đắc Tứ Thánh Đạo,

Tứ Thánh Quả - Niết Bàn,

Diệt đoạn tuyệt tham ái,

Giải thoát khổ tử sinh,

Luân hồi trong tam giới.

1.2. UPOSATHASĪLA - NGHI THỨC THỌ TAM QUY VÀ BÁT QUAN TRAI GIỚI

Namo tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa.

(Nam mô/ tasa bha ga vá tô/ A ra há tô/ Săm ma săm bút dha sa)

Con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Đức Thế Tôn, Đức A-ra-hán, Đức Phật Chánh Đẳng Giác.

Buddhaṃ saraṇaṁ gacchāmi (Bút đhăng sá rá năng/gác cha mi)

Dhammaṁ saraṇaṁ gacchāmi (Đhăm măng sá rá năng/gác cha mi)

Sanghaṃ saraṇaṁ gacchāmi (Săng ghăng sá rá năng/gác cha mi)

- Dutiyampi... (Đu tí yăm pi....)

- Tatiyampi... (Tá ti yăm pị...)

Con đem hết lòng thành kính xin quy Y đức Phật

Con đem hết lòng thành kính xin quy Y đức Pháp.

Con đem hết lòng thành kính xin quy Y đức Tăng

Lần thứ nhì...

Lần thứ ba...

1. Pāṇātipātā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi

(Pa na tí pa ta/vê ra má nị sích kha pà đăng/săm ma đi ya mi)

(Con xin vâng giữ điều học là cố ý tránh xa sự sát sinh)

2. Adinnādānā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi

(A đin na đa na//vê ra má nị sích kha pà đăng/săm ma đi ya mi)

(Con xin vâng giữ điều học là cố ý tránh xa sự trộm cắp)

3. Abrahmacariyā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.

(Áb rahma chạ rí ya//vê ra má nị sích kha pà đăng/săm ma đi ya mi)

(Con xin vâng giữ điều học là cố ý tránh xa sự hành dâm)

4. Musāvādā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.

(Mụ sa voa đa//vê ra má nị sích kha pà đăng/săm ma đi ya mi)

(Con xin vâng giữ điều học là cố ý tránh xa sự nói dối)

5. Surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.

(Sú ra mê ra ya/ma giạ pá ma đạ than na/vê ra má nị sích kha pà đăng/săm ma đi ya mi)

(Con xin vâng giữ điều học là cố ý tránh xa sự uống rượu bia, hút thuốc lá và các chất say, chất gây nghiện là nhân sinh sự phóng tâm và dễ duôi)

6. Vikālabhojanā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.

(Ví kha lá bhô giạ na/vê ra má nị sích kha pà đăng/săm ma đi ya mi)

(Con xin vâng giữ điều học là cố ý tránh xa sự thọ thực phi thời (quá ngọ)

7. Nacca gīta vādita visukadassana mālāgandha vilepana dhāraṇa maṇḍana vibhūsanaṭṭhānā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.

(Ná cha - gita -voa đi ta- ví su khạ dá sa nạ - ma la gan đha - ví lê pa na - Dha ra nạ - man đa nạ - ví bhu sá nạ tha na/vê ra má nị sích kha pà đăng/săm ma đi ya mi)

(Con xin vâng giữ điều học là cố ý tránh xa sự xem múa hát, thổi kèn, đánh đàn, trang điểm, thoa vật thơm, dồi phấn, đeo tràng hoa làm chướng ngại cho việc hành hạnh cao thượng)

8. Uccāsayana mahāsayanā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi.

(U chạ sa ya nạ/má ha sạ ya na//vê ra má nị sích kha pà đăng/săm ma đi ya mi)

(Con xin vâng giữ điều học là cố ý tránh xa sự nằm ngồi nơi quá cao và xinh đẹp)

Imaṃ aṭṭhaṅga samannāgataṃ Buddhappaññattaṃ uposathaṃ imañca rattiṃ imañca divasaṃ sammadeva abhirakkhituṃ samādiyāmi.

(Í măng/ A thăng gạ/ sá mạ na gát tăng/ Bút dha panh nhạ tăng/ úp pô sát thăng/ í manh chạ rắt tinh/ í manh chạ đi voa săng/ sắm ma đê voa/Á bhi rắc khi tung/sắm ma đi ya mi)

(Trai giới này đã được Đức Phật quy định gồm 8 chi, con xin thọ trì trọn ngày nay và đêm nay)

1.3. CÚNG DƯỜNG DANH SẮC ĐẾN TAM BẢO

Namo Tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa. (3 lần)

Imāhaṃ Bhagavā attabhāvaṃ tumhākaṃ pariccajāmi. (3 lần)

(Âm bồi: Í ma hăng/bha ga voa/át thạ bha văng/tum há kăng/pa rí chạ ja mi)

Kính bạch Đức Thế Tôn, với nguyện vọng chứng ngộ, Niết Bàn giải thoát khổ, trong lúc đang hành thiền, con thành kính cúng dường, đến Ngài thân ngũ uẩn, danh pháp sắc pháp này.

Imāhaṃ Bhante attabhāvaṃ tumhākaṃ pariccajāmi. (3 lần)

Kính bạch Ngài Trưởng lão, bậc hướng dẫn pháp thiền, với nguyện vọng chứng ngộ, Niết Bàn giải thoát khổ, trong lúc đang hành thiền, con thành kính cúng dường, đến Ngài thân ngũ uẩn, danh pháp sắc pháp này.

Nguyện chúng sinh luân hồi, trong ba mươi mốt cõi, thân tâm thường an lạc, thân tâm thường an lạc, thân tâm thường an lạc.

Tôi xin chia phần phước, thiện pháp hành thiền này, đến chúng sinh luân hồi, trong ba mươi mốt cõi, xin quý vị hoan hỷ, xin quý vị hoan hỷ, xin quý vị hoan hỷ.

Chúng tôi xin hoan hỷ, tâm từ và thiện pháp, mà chư bậc Thiện trí ban rải và chia đến.

Sādhu, Sādhu, Sādhu, Lành thay!

2. Thực hành thiền:

Ta sẽ thực hành thiền định khoảng 35 phút, sau đó thực hành thiền tuệ 25 phút. Trong thời thiền 1 giờ, hành giả vừa thực hành thiền định và thiền tuệ.

- Thiền định:

Thực hành đề mục hơi thở: Ta có thể ngồi tư thế nào cảm thấy thoải mái dễ chịu, giữ lưng và cổ thẳng đứng tự nhiên, thư giãn, không gồng mình. Hai tay chồng ngửa lên nhau, tay phải đặt trên tay trái, hai đầu ngón tay cái chạm hoặc chồng lên nhau. Nhắm mắt, ngậm miệng tự nhiên, không cố gắng thái quá. Thư giãn toàn thân, chú tâm đến hơi thở tại chỗ tiếp xúc ở lỗ mũi, hoặc ở chỗ giao nhau giữa chóp mũi và môi trên. Khi hơi thở đi vào, ta biết rõ hơi thở đang đi vào; biết rõ như vậy từ đầu đến cuối hơi thở vào. Khi hơi thở đi ra, ta biết rõ hơi thở đang đi ra; biết rõ như vậy từ đầu đến cuối hơi thở ra. Chỉ vậy thôi, thật đơn giản! Khi có một âm thanh tác động đến lỗ tai, đủ mạnh để tâm hướng về lỗ tai, ta không quan tâm đến âm thanh đó mà chỉ hướng tâm trở về lại hơi thở. Khi có một cảm giác ở nơi nào đó trên thân, hoặc một hình ảnh hay suy nghĩ nào đó xuất hiện trong tâm, ta đừng nên quan tâm đến cảm giác, hình ảnh hay suy nghĩ đó, mà chỉ hướng tâm về lại hơi thở và biết rõ hơi thở vào ra tự nhiên. Nếu ban đầu tâm phân tán, hoặc hơi thở không rõ ràng, ta có thể thở mạnh và sâu hơn bình thường khoảng 2 đến 3 phút, và vẫn quan sát biết rõ hơi thở vào ra. Sau đó lại thở bình thường, tự nhiên.

- Sau khi thực hành thiền định với đề mục hơi thở trong khoảng 35 phút, ta chuyển sang thực hành thiền tuệ với đề mục chính là quán Thọ (cảm giác) và đề mục phụ là Thân, Tâm và Pháp. Sau 35 phút thực hành thiền định với đề mục hơi thở, tâm ta trở nên ổn định và sáng suốt, và các cảm giác đau nhức ở chân cũng bắt đầu xuất hiện. Lúc này, ta một lần nữa thư giãn toàn thân, đặt tâm ở trước mặt và quan sát cảm giác tổng quát toàn thân, không chú ý đến hơi thở nữa. Cảm giác thế nào thì chỉ nhận biết như thế ấy, không thêm không bớt bất kỳ một suy tưởng nào. Không thích thú các cảm giác dễ chịu và cũng không phản kháng các cảm giác khó chịu. Chỉ nhận biết cảm giác nó sinh lên và nó mất đi, chỉ biết vậy mà thôi. Cái biết ban sơ này cực kỳ quan trọng, và sẽ làm nền tảng cho những cái biết đột phá tiếp theo. Khác với khi thực hành thiền định, nếu có một âm thanh tác động vào lỗ tai và đủ mạnh để tâm hướng đến lỗ tai thì ta tiếp tục quan sát âm thanh đó; khi âm thanh không còn nữa, ta hướng tâm trở lại quan sát cảm giác tổng quát toàn thân. Tương tự như vậy, khi một hình ảnh hay suy nghĩ xuất hiện trong tâm, ta quan sát và nhận biết đến khi hình ảnh hay suy nghĩ đó không còn nữa thì hướng tâm về lại quan sát cảm giác tổng quát toàn thân. Khi hướng tâm về lại như vậy, ta cũng nhận biết ý muốn hướng tâm về lại, trước khi quan sát cảm giác toàn thân. Thiền tuệ là nghệ thuật sống giản đơn, bỏ đi ý niệm đẹp xấu, vui khổ... và cái ta chủ quan. Giản đơn đến từng sắc pháp và danh pháp.

+ Hiểu biết danh sắc:

* Cảm giác (danh pháp) + sự nhận biết cảm giác (danh pháp)

* âm thanh (sắc pháp) + sự nhận biết âm thanh (danh pháp)

* Suy nghĩ (danh pháp) + sự nhận biết suy nghĩ (danh pháp)

* ý muốn hướng tâm (danh pháp) + sự nhận biết ý muốn hướng tâm (danh pháp)

* Vân vân... Như vậy, danh sắc sinh diệt liên tục theo nhân duyên của chúng.

+ Hiểu biết tam tướng của danh sắc:

* Vô thường: diệt ngay sau khi sinh (hutvā abhāvato aniccaṃ)

* Khổ: bị áp bức bởi sự sinh diệt (uppādādi paṭipīlitattā dukkhaṃ)

* Vô ngã: sinh diệt không theo ý muốn chủ quan (avasavattanato anattā)

3. Phát nguyện và chia phước:

Sau khi dứt thiền và xả thiền, ta phải thực hành bổn phận phát nguyện cúng dường Tam Bảo và hồi hướng, chia phước như sau:

Imāya Dhammānudhammapaṭipattiyā Buddhaṃ pūjemi.

Imāya Dhammānudhammapaṭipattiyā Dhammaṃ pūjemi.

Imāya Dhammānudhammapaṭipattiyā Saṅghaṃ pūjemi.

(âm bồi: "í ma ja/dhăm ma nu/pa tí pá tí ya/Bút dhăng pu je mị";

Các dòng dưới đọc thay chữ "Bút dhăng" thành "Dhăm măng/ Săng ghăng"

Sau mỗi câu trên thì ta đều phải quỳ đảnh lễ đủ 5 vóc.

Addhā imāya paṭipattiyā jarāmaraṇamhā parimucissāmi.

(Át dha/ í ma ja/ pà tí pá tí ya/ Já ra mạ ra năm ha/ pa rí múc chi sa mi)

Nghĩa Việt:

Con xin thành kính cúng dường đức Phật bằng thực hành pháp và tùy pháp này.

Con xin thành kính cúng dường giáo Pháp bằng thực hành pháp và tùy pháp này.

Con xin thành kính cúng dường đức Tăng bằng thực hành pháp và tùy pháp này.

Do sự thực hành này, cầu mong cho con thật sự thoát khỏi sự già và chết (Niết Bàn).

Idaṃ me puññaṃ nibbānassa paccayo hotu.

( i đăng mê pun nhăng/ Níp Ban na sá/ pắc cha yô/ ho tu)

Nguyện phước thiện thanh cao này của con làm nhân lành, làm duyên tốt dẫn dắt con chứng ngộ Niết Bàn, Pháp giải thoát khổ sanh tử luân hồi.

Idaṃ me puññaṃ āsavakkhayāvahaṃ hotu.

( i đăng mê pun nhăng/ a sá voắc kha ya va hăng/ ho tụ)

Nguyện phước thiện thanh cao này của con hãy làm nhân duyên lành, để thoát khỏi bốn pháp trầm luân, ô nhiễm ngủ ngầm nơi tâm trong ngày vị lai.

Imaṃ me puññabhāgaṃ sabbe sattā samaṃ paṭilabhantu.

Con xin chia và hồi hướng phần phước thiện thanh cao này đến tất cả chúng sanh đồng đều nhau cả.

Imaṃ me puññabhāgaṃ mātāpitu-ācariya-ñāti-mittānañceva sesa sabbe sattānañca devatānañca ārakkhadevatānañca visesato guṇavantānañca dema sabbepi te puññapattiṃ laddhāna sukhitā hontu, dukkhā muccantu sabbadhā.

Chúng con thành tâm hồi hướng, chia phước đến ông bà, cha mẹ, thầy tổ, thân quyến, bạn hữu cùng tất cả chúng sinh từ cõi địa ngục, atula, ngạ quỷ, súc sinh, nhân loại, chư thiên trong các cõi trời dục giới, chư phạm thiên trong các cõi trời sắc giới… tất cả quý vị hoan hỷ thọ nhận phần phước thiện pháp thí thanh cao này, cầu mong quý vị thoát mọi sự khổ, đạt được sự an lạc lâu dài.

Xin quý vị hoan hỷ phước thiện này đồng đều nhau cả thảy và xin hãy đồng thanh nói lên lời hoan hỷ:

Buddhasāsanaṃ ciraṃ tiṭṭhatu!

Nguyện cho Chánh Pháp được trường tồn, nguyện cầu cho tất cả chúng sinh tôn kính Pháp, nguyện cho mưa thuận gió hòa.

Buddhasāsanaṃ ciraṃ tiṭṭhatu!

Nguyện cho Chánh Pháp được trường tồn, nguyện cầu cho tất cả chúng sinh tôn kính Pháp, nguyện cho mưa thuận gió hòa.

Buddhasāsanaṃ ciraṃ tiṭṭhatu!

Nguyện cho Chánh Pháp được trường tồn, nguyện cầu cho tất cả chúng sinh tôn kính Pháp, nguyện cho mưa thuận gió hòa.

Sādhu! Sādhu! Sādhu! Lành thay!