LẮNG NGHE DI HUẤN CỦA BẬC DANH TĂNG

 

TRẦN ĐÌNH SƠN

 

Hòa thượng Tuệ Tạng Thích Tâm Thi

 

Hòa thượng Tuệ Tạng Thích Tâm Thi (1889-1959) xuất thân trong gia tộc họ Trần tại làng Quần Phương trung, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Ngài xuất gia năm 1903, thọ giới Cụ túc giới tại Đại giới đàn Phước Lâm năm 1914. Sau đó, ngài tham học tại tổ đình Vĩnh Nghiêm, thiền viện Tế Xuyên, nổi tiếng về Luật học và nghiêm trì giới luật bậc nhất trong tăng chúng đương thời.

Năm 1920, ngài cùng các bậc tôn túc thành lập hội Tiến Đức cảnh sách để hướng dẫn Tăng, Ni tu học tại miền Bắc. Đến thời kỳ phát động phong trào Chấn hưng Phật giáo khắp đất nước, Hòa thượng Tuệ Tạng đã cùng hai vị danh tăng Tố Liên và Trí Hải cùng cư sĩ Nguyễn Hữu Kha (Thiều Chửu) sáng lập Hội Bắc kỳ Phật giáo ngày 06 tháng 01 năm 1934, đặt trụ sở tại chùa Quán Sứ, Hà Nội.

Năm 1951, sáu tập đoàn Tăng-già, cư sĩ toàn quốc họp tại chùa Từ Đàm - Huế tuyên bố thành lập Tổng hội Phật giáo Việt Nam, cung thỉnh Trưởng lão Hòa thượng Thích Tịnh Khiết làm Hội chủ. Hòa thượng Tuệ Tạng được suy cử vào Ban Chứng minh Đạo sư của Tổng hội.

Ngày 07 tháng 9 năm 1952 (tháng 8 năm Nhâm Thìn), Đại hội Tăng-già toàn quốc họp tại chùa Quán Sứ - Hà Nội đồng lòng suy tôn Hòa thượng Tuệ Tạng lên ngôi vị Thượng thủ Giáo hội Tăng-già Việt Nam. Để kỷ niệm Phật sự đặc biệt quan trọng này, Đại sư Bích Phong (Ôn Quy Thiện) - thành viên phái đoàn Phật giáo Thừa Thiên đã viết bài thơ chữ Hán dâng tặng Hòa thượng Thượng thủ:

涅槃會上奉遺音

戒行嚴持契妙心

智月秋光澄海印

法同春日煦禪林

人天共仰無南北

文軌咸通冠古今

願啟慈悲常住世

轉迷為作指南針.

Niết-bàn hội thượng phụng di âm

Giới hạnh nghiêm trì khế diệu tâm

Trí tuyệt thu quang trừng hải ấn

Pháp đồng xuân nhật hú thiền lâm.

Nhân thiên cộng ngưỡng vô Nam Bắc

Văn quỹ hàm thông quán cổ câm

Nguyện khải từ bi thường trụ thế

Chuyển mê vị tác chỉ nam châm.

Dịch nghĩa:

Trên hội niết-bàn kính vâng lời Phật dạy

Cần gìn giữ giới hạnh mới khế hợp tâm đạo

Trí tuệ như ánh trăng thu rọi in trên biển trong lặng

Đức độ tựa nắng xuân lan toả làm rừng thiền ấm áp.

Trời người Nam Bắc tất cả một lòng kính mến

Văn chương phép tắc đều tỏ tường thông suốt xưa nay

Xin ngài mở lòng từ bi sống lâu dài ở thế gian

Làm kim chỉ nam để đưa người mê muội qua bờ giác.

Dịch thơ:

Niết-bàn trên hội nhận di âm

Giới hạnh trang nghiêm hợp đạo tâm

Trí tựa trăng thu in biển lặng

Đức như xuân nắng toả thiền lâm.

Trời người Nam Bắc đều cung kính

Văn thức tường thông suốt cổ câm

Nguyện mở lòng từ thường trụ thế

Chuyển mê xin hoá chỉ nam châm.

(Trần Đình Sơn dịch)

Sự biến năm 1954, đất nước bị phân chia sau Hiệp định Genève, Hòa thượng Tuệ Tạng rời chùa Quán Sứ trở về chùa Vọng Cung ở quê nhà Nam Định tu dưỡng. Nhân duyên đã mãn, ngài an nhiên nhập diệt vào ngày mồng 03 tháng Tư năm Kỷ Hợi (1959), sau 70 năm hóa thân ở cõi ta-bà.

Nhân mùa Vu Lan, chúng tôi đọc lại di cảo của bậc cao tăng, nhận thấy trong tập sách Phật tử tại gia tu hành thường thức, Hòa thượng viết bằng thể thơ lục bát rất giản dị, dễ hiểu nhằm phổ biến giáo lý căn bản cho quần chúng cách đây đã gần 70 năm. Đáng quan tâm là các vấn đề sau:

1. Giữ tròn đạo Hiếu với cha mẹ, tổ tiên

Tại gia những bậc người hiền

Ðã quy Tam Bảo phải chuyên giữ mà

Một là hiếu thuận ở nhà

Tổ tiên, cha mẹ, ông bà mọi ngôi

Hiện còn hiếu thảo dưỡng nuôi

Sáng thăm tối định, vâng lời thừa hoan

Ở sao đạo hiếu hoàn toàn

Ấy là chư Phật hỷ hoan hộ trì.

Hoặc khi người đã mất đi

Dốc thành tôn kính tụng trì kệ kinh

Mong cho sớm được siêu sinh

Báo đền tính chút công trình dưỡng nuôi.

Kìa ai sẵn có hai ngôi

Ở nhà cha mẹ đôi người rất thân

Ðấy là vị Phật riêng phần

Ai mà thờ được ắt gần Như Lai.

Ðây là lời Phật dạy đời

Trong nhà sẵn có hai ngôi Phật đà

Ai hay thờ đó được a

Cũng là Di Lặc, Thích Ca khác nào!

Ði về kính cẩn hỏi chào

Của ngon vật lạ tơ hào dâng thân

Phải coi hơn bậc thánh thần

Mới là trọn đạo nhân luân ở đời.

2. Tu học phải chánh tín Tam Bảo

Ở nhà chu đáo mọi môn

Chánh tín Tam Bảo để vun gốc lành

Tới chùa lễ Phật nghe kinh

Chào Sư hỏi bạn để sinh phúc dầy.

Hương hoa nến sáp dâng nay

Cùng là quả phẩm kính bầy trang nghiêm

Còn như vàng mã đừng đem

Các đồ rượu thịt chớ kèm lẫn đưa

Tỏi hành kia cũng phải chừa

Thức gì Hiền Thánh không ưa chớ dùng.

Áo xiêm nghiêm chỉnh thung dung

Dép giày không sạch chớ xông bước vào

Lễ thời nên tránh tòa cao

Những nơi Tăng lễ đừng trèo lễ chung

Thắp hương đừng có quá xông

Một ba năm nén đủ dùng tôn nghiêm.

3. Bài trừ mê tín dị đoan triệt để

Ta là đệ tử trung thành Phật gia

Phải là cẩn thận nết na

Ðem gương Năm giới để mà noi theo

Không nên tin nhảm những điều

Ông đồng bà cốt nói liều nói quanh.

Lại còn kẻ giả tu hành

Mượn mầu Phật pháp mưu sinh đó mà

Người kia ta phải tránh xa

Ðừng nên thân cận nữa đà uổng công.

Còn người rượu thịt nói dông

Thuốc phiện, cờ bạc, đắm vòng trần duyên

Làm cho nhục nhã cửa thuyền

Thấy ai ta phải can liền mới hay.

(…)

Đầu năm Quý Tỵ tăng-già Vọng Cung

Sa-môn Tuệ Tạng ngu trung

Lược bầy nhòm ống thủy chung mấy lời

Ấy là thiển kiến đó thôi

Cúi xin Phật tử những ngài cao minh

Giúp thêm quảng kiến cho thành

Thực là công đức phúc lành vô biên

Nếu lời có hợp đạo huyền

Xin đem lưu bố để truyền cho coi.

 

Nhật Cao Trần Đình Sơn kính lục