Thông tin

MỘT NGỌN THÁP PHẬT GIÁO

Ở NGHỆ AN CẦN ĐƯỢC PHỤC DỰNG

 

ThS. BÙI ĐÌNH SÂM*

 

Hồng Long, Nam Đàn, Nghệ An là quê hương tôi. Làng Nhạn Tháp và làng Nha Môn là hai làng của xã Hồng Long đã tồn tại và phát triển hàng ngàn năm nay. Làng Nha Môn nơi có mộ hung táng tiến sĩ Nguyễn Khắc Văn đã cách đây hơn 400 năm về trước, còn làng Nhạn Tháp nơi có ngọn tháp Phật giáo vào loại cổ nhất ở nước ta cách nay hơn 1000 năm. Từ nhỏ tôi được nghe ông, bà kể chuyện nhiều về quê tôi trong đó có Tháp Nhạn. Lớn lên, tôi thấy người ta khai quật và tìm được nhiều vật báu từ nơi đây. Những năm gần đây tôi đã tích cực tìm tòi và bắt gặp được làng tôi xa xưa trong sử sách. Thi thoảng lại nghe dân làng tôi (kể cả những người đi xa) hối thúc: Làm sao, quê mình xây được đền Long Môn nơi thờ ông Tiến sĩ Nguyễn Khắc Văn và ngọn tháp Phật giáo ở làng Nhạn Tháp vào loại lâu đời nhất ở nước ta!? Tôi trăn trở và viết tiếp bài này sau bài “Lăng mộ tiến sĩ Nguyễn Khắc Văn…”

I. Sơ lược một số tư liệu quý báu từ khai quật

Năm 1985, Nhà nước ta tổ chức khai quật di tích Tháp Nhạn, Hồng Long, Nam Đàn, Nghệ An. Tổng số thu được 318 hiện vật. Ngoài vật liệu xây dựng như gạch ngói còn có đồ thờ, cúng và đồ mai táng. Đồ thờ được trang trí đẹp trên đó có những bông hoa 12 cánh, 6 cánh. Đặc biệt, đồ mai táng có “hộp đựng xá lị ở đây cũng khá độc đáo, gồm 2 hộp lồng vào nhau. Hộp ngoài bằng đồng hình chữ nhật, dài 12 cm, rộng 8 cm, cao 8 cm… Hộp trong bằng vàng hình chữ nhật, dài 8 cm, rộng 5,7 cm. Nắp hộp được trang trí một khung hình chữ nhật các hoa ba cánh chụm lại với cuống có 2 đôi cánh đối xứng”[1]. Một số đặc điểm nổi bật như sau:

1. “Tháp được xây dựng bằng nhiều loại gạch có kích thước khác nhau phần lớn không có hoa văn, số còn lại có hoa văn như văn hoa sen, văn hình mặt người… Mặt bằng chân tháp gần hình vuông, cạnh bắc – nam dài 9,20m, cạnh đông – tây dài 9m, phần chân tháp cao 2,30 m gồm 2 phần: Phần đế cao 0,70 m, phần bệ cao 1,60 m. Phần đế và bệ đều xây theo lối giật cấp, thành đế dày 2,30m, thành bệ dạy 1,60m. Bao quanh đế tháp là sân tháp lát gạch hình vuông, cạnh bắc – nam rộng 14,20 m, cạnh đông – tây rộng 14 m… Móng tháp sâu 0,95m. Lòng tháp xây giật cấp trên rộng dưới hẹp. Trên rộng 5,73m. 5,60m, dưới là 3,2m. 3,18m. Các hàng gạch xếp không trùng mạch và không có chất kết dính”[2].

2. Lấy kích thước này đem so sánh với các tháp trong nước và ở Trung Quốc, như: Tháp Phật Tích (Bắc Ninh); tháp Chương Sơn (Nam Định) và hai tháp ở Trung Quốc thời Đường là tháp Tiểu Nhạn và tháp Đại Nhạn thì Tháp Nhạn ở Hồng Long cao chừng 50m.

3. Gạch xây ở Tháp Nhạn có nhiều loại với màu sắc và kích thước khác nhau. Ví dụ loại gạch lớn có kích thước: 40. 20. 5cm. Các nhà nghiên cứu tìm thấy trên viên gạch xây tháp có ghi dòng chữ “Đường Trinh Quán lục niên”, nghĩa là viên gạch được sản xuất vào năm thứ sáu niên hiệu Trinh Quán đời nhà Đường, đầu thế kỷ thứ VII, khoảng năm 632.

4. Theo các nhà nghiên cứu, như GS. Hoàng Xuân Chinh cho rằng qua nghiên cứu hộp xá lị, thấy rằng có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các yếu tố văn hóa Việt - Ấn - Hoa trong nghệ thuật Phật giáo đương thời. Yếu tố Trung Hoa được thể hiện ở sự có mặt của hộp xá lị đặt trong thân cây chôn đứng. Yếu tố Việt được thể hiện từ văn hóa Đông Sơn trong việc chôn người chết để trong quan tài bằng thân cây khoét rỗng dựng đứng.

II. Những kiến nghị, đề xuất

1. Ở Hồng Long ngày nay có 6 di tích lịch sử văn hóa thuộc các cấp quản lý, trong đó có di tích lịch sử văn hóa Nhạn Tháp. Đây là một ngọn tháp Phật giáo độc đáo cổ nhất nước ta có thể ra đời cùng với sự ra đời của hệ thống chùa Tứ Pháp (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện) ở đồng bằng Bắc Bộ vào những năm đầu Công nguyên và lúc bấy giờ Nhạn Tháp cũng là một trung tâm Phật giáo lớn của Việt Nam. Vì vậy, các ngành, các cấp có liên quan cần có cách tiếp cận tích cực để nhận thức sâu sắc về trung tâm Phật giáo vào loại cổ nhất này ở nước ta.

2. Từ Nhạn Tháp đến các di tích lịch sử quan trọng ở Nam Đàn, như di tích Kim Liên, quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh, Phan Bội Châu, Mai Hắc Đế, thành Lục Niên... bán kính chừng 5 đến 7 cây số. Vì vậy, rất dễ cho việc thực hiện có hiệu quả các tua du lịch ở vùng quê này.

3. Đề nghị các cấp có thẩm quyền và các tổ chức có liên quan nghiên cứu, lập dự án, quyết định chủ trương phục dựng Nhạn Tháp ở Hồng Long, Nam Đàn, Nghệ An.

4. Rất mong các nhà đầu tư trong nước và ngoài nước, các tổ chức tôn giáo, các nhà hảo tâm, các tổ chức xã hội, những người con quê hương gần, xa… quan tâm, cùng nhau góp sức, lực để phục dựng ngọn tháp Phật giáo – Tháp Nhạn có kiến trúc độc đáo và cổ nhất nước ta trong thời gian gần nhất.



* Phó trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Nghệ An

[1] Hoàng Xuân Chinh, Tạp chí Văn hóa Nghệ An, số 92/2007, trang 13.

[2] Hoàng Xuân Chinh. bài đã dẫn...

Bình luận bài viết

    Tin sinh hoạt phật sự

    Video bài giảng

    Pháp âm

    • Những áng mây trắng - Thơ: Hoang Phong - Diễn ngâm: Hồng Vân
    • Mẹ ơi - Thơ: Thích Phước Hạnh - Nhạc: Hoàng Lan
    • Khúc ca Tịnh Độ - Lời: Thích Phước Hạnh - Nhạc: An Sơn
    Pháp âm khác >>

    Thống kê truy cập

    • Online: 20
    • Số lượt truy cập : 6058259