NHÂN VẬT PHẬT GIÁO VIỆT NAM - VẦN Y

Y

 

- Lê Bá Ý (1898-1982), Cư sĩ, pháp danh Nguyên Hoàng, pháp tự Hoàng Nguyên, thọ Bồ tát giới tại gia. Ông là một trong những vị tiền bối sáng lập Hội An Nam Phật học (Trung phần), đồng khai sinh tổ chức Gia đình Phật Tử Việt Nam. Năm 1945, ông theo tổ chức GĐPT ra Bắc, ở Liên khu 4 (Thanh Nghệ Tĩnh) làm việc ở Sở Ngân khố Trung bộ. Năm 1946-1947, vào những ngày nghỉ việc công, ông sinh hoạt việc đạo cùng HT Mật Thể tại chùa Đá, đồi Linh Cảm, huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh. Khi ở Thanh Hóa, ông sinh hoạt việc đạo với các Sư thầy chùa Mật Sơn. Cuối năm 1947 đến 1954, ông được bổ nhiệm về làm Chủ sự Ty Ngân khố tỉnh Thừa Thiên và hưu trí; nguyên, trú quán Thừa Thiên Huế -theo Chư tôn Thiền đức & Cư sĩ hữu công Thuận Hóa.

- Thích Bửu Ý (1917-1996), Hòa thượng, dòng Lâm Tế Chánh Tông đời 40, xuất gia năm 1934 với HT Quảng Chơn - chùa Long Thạnh, pháp danh Hồng Đạo, pháp tự Thiện Đắc. Sau khi xuất gia, ngài được bổn sư gởi xuống chùa Phước Long - Nha Mân, học với tổ Bửu Sơn và cầu pháp với tổ, được pháp hiệu Bửu Ý. Năm 1939, ngài thọ đại giới tại chùa Phước Long - Trảng Bàng. Năm 1943, ngài kế thế trụ trì chùa Long Thạnh. Năm 1944, ngài mở trường Phật học tại tổ đình Long Thạnh để truyền dạy Phật pháp cho Tăng ni. Năm 1945, ngài là Ủy viên Mặt trận Việt Minh xã Tân Tạo và chùa Long Thạnh trở thành cơ sở cách mạng nên bị giặc đốt phá tan tành. Năm 1947, Hội PG Cứu Quốc Nam bộ được thành lập, ngài là Ủy viên Ban Chấp hành, phụ trách vùng Sài Gòn - Chợ Lớn. Năm 1954, hòa bình lập lại, ngài cùng bổn đạo xây dựng lại tổ đình Long Thạnh. Năm 1957, ngài làm Phó Tổng Thư ký Giáo hội Lục Hòa Tăng Việt Nam. Năm 1973, ngài được cử làm Viện trưởng Viện Hoằng đạo Giáo hội PG Cổ truyền Việt Nam. Năm 1975, ngài làm Phó Chủ tịch Ủy ban Liên lạc PG Yêu nước TP Hồ Chí Minh. Năm 1981, ngài được suy cử Phó Chủ tịch HĐTS GHPGVN. Ngài xả báo thân ngày 29 tháng 11 năm Ất Hợi (19-01-1996), thọ 80 năm, 56 tuổi đạo; nguyên quán Long An, trú quán TP. Hồ Chí Minh - xem thêm Danh Tăng Việt Nam, tập 2.

- Trương Đình Ý (?-1995), Giáo sư, giảng dạy Trường Mỹ thuật Gia Định. Ông là một trong 10 sinh viên Việt Nam tốt nghiệp Khoa Điêu khắc Trường Mỹ thuật Đông Dương năm 1935. Ông là người điêu khắc nhiều tượng Phật nổi tiếng, như tượng Phật núi Trà Cú (1962), tượng Phật Cô đơn... Năm 1957, ông điêu khắc tượng Phật Thích Ca cho Hội PHNV để thờ tại chùa Xá Lợi, song khi đưa vào chùa mới không vừa vì tượng cao hơn, vì thế tượng này được đưa về khu Cầu Xáng (Lê Minh Xuân - sau này gọi là chùa Phật Cô đơn hay Bát Bửu Phật đài); nguyên quán chưa rõ, trú quán Sài Gòn - theo Kỷ yếu Hội PHNV.

- Thích Huyền Ý (1891-1951), Hòa thượng, thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh đời 41, Năm 1929, ngài xuất gia với tổ Từ Mẫn - chùa Tịnh Lâm - Bình Định, pháp danh Như Phước, pháp tự Giải Tiềm. Ngài còn có hiệu là Liên Tôn - tên ngôi chùa của ngài. Năm 1931, ngài vào Nam cùng với Hòa thượng Bích Liên, điều hành tạp chí Từ Bi Âm với vai trò Phó Chủ bút. Năm 1932, ngài về quê nhà khai sơn chùa Liên Tôn. Năm 1949, ngài là Hội trưởng Hội Phật giáo Cứu quốc Liên khu 5; tác phẩm: Sa di luật diễn nghĩa; A Di Đà diễn nghĩa; Kim Cang Bát Nhã diễn nghĩa; Chứng Đạo Ca diễn nghĩa; Kinh Pháp Bảo Đàn; Luận về nhân quả; Luận về Niết Bàn; Nghiên cứu duy thức A Lại Da; Luận về sáu pháp Ba La Mật; Luận về Chánh tín - Mê tín; Hiếu nghĩa cảm phẩm; Tu là cội phúc; nguyên, trú quán Bình Định - xem thêm Danh Tăng Việt Nam, tập 1. 

- Thích Như Ý (1908-1985), Hòa thượng, xuất gia vớ HT Trí Hiển - chùa Ba La Mật - Huế, pháp danh Nguyên Tuyết, pháp hiệu Như Ý, thế danh Phan Thanh Nhãn. Năm 1940, ngài trụ trì chùa Tra Am. Năm 1968, chiến tranh khốc liệt, ngài phải rời chùa Tra Am vào chùa Sơn Trà - Đà Nẵng, hành đạo. Sau năm 1975, ngài trở về xây dựng lại chùa Tra Am và duy trì chốn tổ; nguyên, trú quán Thừa Thiên Huế - theo Chư tôn Thiền đức & Cư sĩ hữu công Thuận Hóa.

- Thích Như Ý, Hòa thượng, họ Nguyễn, pháp danh Tâm Đăng, pháp tự Như Ý, pháp hiệu Ấn Bảo, sinh năm Giáp Tuất (1933). Ngài thọ Tam quy ngũ giới với HT Chánh Tín - Diên Khánh - Khánh Hòa, pháp danh Trừng Huệ. Sau 5 năm theo thầy học đạo, ngài đã thuộc nằm lòng những bộ kinh căn bản của lớp Sơ đẳng Phật học. Năm 1955, HT Chánh Tín thỉnh Thập Sư truyền Thập giới Sa di cho ngài vào ngày vía đức Bồ Tát Địa Tạng (30 tháng 7 âm lịch), khi ấy ngài vừa tròn 22 tuổi. Với chí hướng luôn cầu học, nên cùng mùa Thu năm ấy (1955), ngài lạy HT bổn sư xin được cho phép tha phương cầu học. Năm 1959, ngài rời núi Non Nước - Ngũ Hành Sơn - Quảng Nam, cùng HT ân sư chùa Linh Ứng, trở về Phú Yên, thọ Tỳ kheo giới với HT Hưng Từ, được HT truyền pháp tự Như Ý, pháp hiệu là Ấn Bảo. Cùng năm (1959), ngài phát tâm trùng tu chùa Sắc tứ Kim Sơn - Nha Trang, sau đó là chùa An Dưỡng... Trong giai đoạn năm 1963, Phật giáo gặp pháp nạn, ngài cũng như bao nhiêu Tăng Ni và Phật tử tham gia tranh đấu cho 5 nguyện vọng của Phật giáo đồ. Năm 1964, ngài mua đất và kiến tạo ngôi Tòng Lâm Linh Sơn Pháp Bảo Tự (nay thuộc huyện Cam Lâm - tỉnh Khánh Hoà), một thánh địa Tòng lâm vun bồi Tăng tài. Năm Kỷ Dậu (1969), chùa Linh Sơn đã là nơi quy tụ rất đông Tăng chúng. Ngày 06-9-1970, Trường Sơ đẳng Phật học được thành lập tại đây. Và được cấp giấy phép thành lập lớp Trung đẳng số 555/TVT/VGD/VP ngày 23-4-1974 do Tổng Vụ trưởng Thích Minh Châu ký. Năm 1990, chùa là cơ sở nội trú cho học Tăng Trường Cơ bản Phật học tỉnh Khánh Hòa. Ngài tham gia giảng dạy cho trường suốt ba khoá học đầu tiên. Từ năm 1993, ngài luôn được thỉnh làm tôn chứng trong Hội đồng Thập sư của các Giới đàn do Tỉnh Giáo hội tổ chức. Năm 1996, ngài tiến hành đại trùng tu tổ đình Linh Sơn Pháp Bảo. Qua ba năm xây dựng, toàn bộ công trình hoàn mãn và khánh thành vào ngày 26 tháng 7 năm Kỷ Mão (1999). Năm 2008, ngài đã xây dựng tổ đường và khánh tạ lạc thành vào ngày 26 tháng 7 năm Kỷ Sửu (2009). Ngài là Thành viên BTS tỉnh Giáo hội Phật giáo Khánh Hòa từ năm 1989 đến nay; nguyên quán Diên Khánh - Khánh Hòa, trú quán TP Nha Trang - Thích Vân Phong biên khảo.

- Thích Từ Ý (1919-1990), Hòa thượng, pháp danh Tâm Niệm, tự Từ Ý, hiệu Chơn Thiện, đời 43 tông Lâm Tế, thế hệ thứ 9 pháp phái Liễu Quán. Ngài thế danh Trần Văn Chí, sinh năm 1919 tại thôn Trà Tây, xã Tam Mỹ Đông, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam. Năm 1936, ngài theo học Phật pháp với Thượng tọa Thích Như Đào tại chùa Tế Nam, huyện Tiên Phước. Năm 1950, ngài xuất gia với HT Thích Tôn Thắng tại chùa Phổ Đà, sau đó về tu học tại chùa Tịnh Độ (1954) và chùa Minh Hương. Năm 1956, ngài xây dựng chùa Phật học, Chi hội Tam Kỳ, tức chùa Hòa An. Năm 1960, ngài thọ Tỳ kheo tại chùa Ấn Quang, sau đó được Viện Hóa Đạo cử làm trụ trì chùa Hòa An. Ngoài chùa Hòa An, ngài còn khai sơn các chùa như: chùa Từ Quang (1962) tại phường Trường Xuân, Tam Kỳ; chùa Hưng Quang (1972) xã Tam Xuân, Núi Thành; chùa Diệu Quang (1974) phường Hòa Hương, Tam Kỳ; chùa Phước Quang (1986) Long Thành, Đồng Nai... Ngài viên tịch ngày 21 tháng 7 năm Canh Ngọ (1990), thọ 72 tuổi. Ngài sinh và trú quán Quảng Nam - Thích Như Tịnh sưu khảo.

- Nguyễn Thị Yến (1943-1963), nữ Phật tử, Thánh tử đạo, pháp danh Tâm Thanh, hy sinh đêm 8-5-1963 trước Đài Phát thanh Huế khi đang đứng nghe lại buổi mít tinh tường thuật lễ Phật đản khi sáng do Giáo hội tổ chức. Giáo hội PG Trung phần đã tấn phong Thánh tử đạo năm 1965; nguyên trú quán Thừa Thiên Huế - theo Chư tôn Thiền đức & Cư sĩ hữu công Thuận Hóa.

- Thích Nữ Thể Yến (1908-1989), Ni trưởng, xuất gia với Sư bà Diệu Hương - chùa Diệu Viên, pháp danh Tâm Nguyệt, pháp tự Thể Yến, thế danh Lê Thị Tuyết Sơn. Năm 1942, Ni trưởng thừa lệnh bổn sư cùng Thích nữ Viên Minh ra Bắc dạy giáo lý tại Trường Bồ Đề trong 2 năm. Năm 1961, ngài làm Giám đốc Ký nhi viện Diệu Đức. Năm 1971, ngài kế thế Giám viện Ni viện Diệu Đức. Năm 1972, ngài làm Giám đốc Cô nhi viện Tây Lộc - Huế; nguyên quán Nghệ An, trú quán Thừa Thiên Huế - theo Chư tôn Thiền đức & Cư sĩ hữu công Thuận Hóa.