SEN TRONG BÙN

 

TUỆ ÂN tổng hợp

 

 

Thuở ấy, khi đức Phật ngụ tại Jetavane, có một câu chuyện kỳ diệu đã xảy ra liên quan đến người tại gia tên là Garahadinna.

Số là ở Sāvatthi có hai người bạn, Sirigutta đệ tử cư sĩ của đức Phật và Garahadinna môn đồ của tu sĩ lõa thể phái Niganṭha. Các tu sĩ lõa thể này thường bảo Garahadinna đến gặp Sirigutta hỏi những câu như: "Tại sao bạn đến thăm Sa-môn Gotama? Bạn được ích lợi gì từ ông ấy?". Họ còn bảo Garahadinna đến khuyên Sirigutta thế này thế nọ, để vị đó đến thăm và cúng dường các tu sĩ lõa thể. Garahadinna vâng lời, và bất kỳ gặp Sirigutta ở đâu, dù đang đứng hoặc ngồi, đều hỏi như thế. Sirigutta, vẫn cố gắng giữ im lặng nhiều ngày liên tiếp. Một hôm hết kiên nhẫn, anh ta đáp lời:

- Này bạn, mỗi lần gặp tôi là bạn cứ hỏi như thế... Vậy thì bạn hãy trả lời cho tôi biết các vị thầy cao quý của bạn biết được những gì?

- Ồ, bạn à. Không có điều gì mà các thầy tôi không biết. Các thầy tôi biết hết từ quá khứ, hiện tại đến vị lai. Biết cả ý, lời và hành động của mọi người. Biết hết những chuyện sẽ xảy ra và những chuyện không xảy ra.

- Bạn không có ý nói thế chứ?

- Tôi nói đúng thế.

- Nếu quả đúng như thế, bạn đã phạm một lỗi lớn, là đã không cho tôi biết từ trước các vị thầy cao quý của bạn có thần thông thần trí như vậy. Hãy mời các vị ấy đến, nhân danh tôi.

Garahadinna đến các thầy ẩn sĩ, đảnh lễ và chuyển lời mời, họ vui mừng bảo nhau:

- Việc chúng ta đã xong. Một khi Sirigutta đặt niềm tin nơi chúng ta thì lợi dưỡng khỏi nghĩ bàn làm gì.

Sirigutta muốn biết sự thật về các tu sĩ lõa thể phái Niganṭha, xem thử họ có biết được cả quá khứ, hiện tại và vị lai, cũng như đọc được ý nghĩ của người khác hay không nên anh ta bày mưu thử. Khu nhà ở của Siragutta thì rất rộng và giữa hai căn nhà có một khoảng đất trống dài. Anh ta cho đào hố nơi đó và đổ đầy phân và bùn. Ở hai đầu hố, anh ta chôn cọc xuống đất và lấy dây thừng cột vào cọc. Rồi anh ta đặt ghế ngồi với hai chân trước trên mặt đất và hai chân sau trên dây thừng. Ngay khi các ẩn sĩ ngoại đạo ngồi xuống sẽ bật ngửa ra sau, lộn đầu xuống hố. Một khăn trải giường được phủ lên chỗ ngồi để che miệng hố. Nhiều chậu bằng đất nung thật to được rửa sạch, miệng chậu phủ lá và khăn. Những chậu không đó được đặt phía sau nhà, bên ngoài bôi lên nào là cháo, cơm cục, mật, đường thô và bánh vụn.

Garahadinna đến ngay nhà bạn, hỏi thăm thức ăn đã nấu xong chưa, chỗ ngồi đã chuẩn bị rồi chưa. Ðược bạn chỉ cho thấy các chậu to đầy tràn cả ra ngoài, nào cháo, cơm, mật, cà-ri và bánh cùng những chỗ ngồi tươm tất, anh yên tâm ra về.

Khi các tu sĩ lõa thể phái Niganṭha đến. Sirigutta ra khỏi nhà đón chào họ, rồi anh ta nói thầm trong đầu với các ẩn sĩ rằng nếu họ thông suốt hết quá khứ, hiện tại, vị lai thì xin đừng vào nhà anh, vì anh không nấu nướng chuẩn bị gì đãi họ cả. Còn nếu họ chẳng hề thông suốt gì cả mà cứ đi vào nhà anh thì sẽ bị anh cho sụp hố phân cho đáng đời. Nói thầm vậy xong, anh dặn gia nhân khi khách sắp ngồi xuống ghế thì kéo tấm phủ ra khỏi dính bẩn.

Sirigutta mời các vị lõa thể bước vào nhà. Họ định ngồi xuống ghế thì đám gia nhân bảo hãy khoan, mỗi người phải tìm đúng tên mình và đứng ngay tại đó, xong xuôi tất cả hãy ngồi một lượt. Sở dĩ phải làm như thế để không người nào bị té xuống hố trước một mình, và có thể báo động cho người đã ổn định đúng chỗ ngồi, khi các vị lõa thể cùng được mời ngồi xuống một lượt. Chân ghế đặt trên dây thừng liền chệch ra ngoài, và họ bật ngửa ra sau đó, lộn đầu xuống hố phân và bùn. Sirigutta liền mắng nhiếc:

- Tại sao các ông lại không biết quá khứ, hiện tại, vị lai? Sao các ông không đọc ra được ý nghĩ của người khác như từng rêu rao vậy?

Đám tu sĩ lõa thể phái Niganṭha nhục nhã chạy bán sống bán chết không dám ngoái đầu lại.

Chuyện đến tai Garahadinnahai, hai tuần liên tiếp anh ta không nói chuyện với Sirigutta. Anh ta cũng nghĩ cách để làm nhục lại các vị sa-môn thường lui tới nhà bạn mình. Anh làm hòa trước với bạn và hai người trở lại đứng chung, ngồi chung như trước.

Một hôm Sirigutta gợi ý cho Garahadinna thỉnh Phật và chư Tăng đến nhà trai Tăng cúng dường. Ðúng là dịp anh chờ đợi từ lâu, như thể Sirigutta gãi đúng chỗ ngứa. Anh hỏi Thế Tôn hiểu biết đến đâu. Sirigutta đáp là không có điều gì ngoài tầm hiểu biết của Thế Tôn, từ quá khứ, hiện tại đến vị lai, Ngài đọc được tâm ý của chúng sinh dù kiểu nào đi nữa. Thế là anh bằng lòng nhờ Sirigutta mời thỉnh Thế Tôn cùng năm trăm vị tỳ-khưu đến nhà cúng dường.

Ðến chỗ đức Thế Tôn và đảnh lễ Ngài xong, Sirigutta trình bày chuyện xảy ra cách đây bảy ngày về các vị lõa thể thường lui tới nhà bạn mình, và không chắc là bạn mình có ý định trả thù hay không, cũng như lời mời thỉnh Thế Tôn không biết có phải thuần là cúng dường hay không. Nếu thấy ý đồ tốt, xin đức Phật nhận lời, nếu không xin từ chối. Đấng Đạo Sư với tuệ nhãn của 1 vị Phật, biết rõ đây là cơ hội để tế độ cho 2 vị tục gia đắc chứng quả Nhập Lưu, Ngài thấy rõ mưu định của Garahadinna và hậu quả ra sao nên Ngài nhận lời.

Ðược tin Phật nhận lời, Garahadinna tiến hành ngay cho đào một cái hầm to lớn giữa hai căn nhà. Tám chục xe chất đầy cây keo được chở về và đổ xuống đầy hầm, sau đó đốt thành than, có cả ống bể thổi gió vào cho lửa cháy suốt đêm, đến khi đống cây keo biến thành một khối than nóng rực. Trên miệng hầm anh ta thả những khúc gỗ chưa đẽo và đậy lại với một tấm thảm phết phân bò. Một bên miệng hầm được chừa làm lối đi, có những cây nhỏ rất mong manh bắc qua lại. Anh ta thầm nghĩ họ mà bước lên lối đi, khung cây yếu ớt này sẽ gãy sụp, và chắc chắn là sẽ té nhào xuống hầm than. Chậu đựng thức ăn cũng như chỗ ngồi cũng được soạn sẵn như Sirigutta đã làm trước đây.

Sáng sớm, Sirigutta cũng đến nhà bạn mình xem xét, và nhận thấy rằng mọi sự đều tốt. Khi ngoại đạo thỉnh Phật, người ta tụ tập rất đông. Nhóm tà kiến sẽ bảo:

- Ta sẽ chứng kiến sự thất bại của Sa-môn Gotama.

Phái chánh kiến lại nói:

- Hôm nay, đấng Ðạo sư sẽ thuyết pháp rất hùng hồn, và chúng ta sẽ thấy oai lực cũng như ân huệ của Phật.

Ngày hôm sau, Thế Tôn đến cùng năm trăm vị tỳ-khưu, Garahadinna cũng tiếp đón y như Sirigutta đã tiếp đón các tu sĩ lõa thể lúc trước. Sau khi nói thầm trong đầu những lời như Sirigutta đã nói thầm với các ẩn sĩ, anh ta đỡ bình bát của đức Phật và thỉnh Ngài vào nhà, không quên dặn Thế Tôn vào trước một mình, khi nào Ngài ngồi xuống rồi những vị khác mới vào sau. Anh ta còn nghĩ thêm nếu những vị sau thấy đức Thế Tôn vào trước và rớt xuống hầm than, chắc sẽ không dám tới gần, như vậy chỉ một mình Ngài bị bẽ mặt vì té xuống hầm. Anh ta tiến đến tận hầm than rồi bước lùi phía sau một bước, và dừng lại cách một khoảng,rồi nói với đức Thế Tôn:

- Xin mời Ngài tiến bước, bạch Thế Tôn!

Thế Tôn bước đi, đặt chân ngay trên hầm than. Ngay lúc ấy tấm thảm biến mất, và những đóa hoa sen to bằng bánh xe mọc lên tách hầm than ra làm hai. Thế Tôn đặt chân lên đài sen, tiến thẳng tới và ngồi xuống Phật tòa đã sắp sẵn do thần lực. Các tỳ-khưu cũng đi theo và ngồi xuống. Lòng nôn nóng như bị lửa thiêu đốt Garahadinna tiến đến Thế Tôn thỉnh cầu:

- Bạch đức Thế Tôn, cho con được sám hối.

Đức Phật hỏi:

- Nghĩa là sao?

- Không có cháo, không có cơm hay thức ăn nào trong nhà cho năm trăm vị tỳ-khưu. Con không biết phải làm sao?

- Nhưng ngươi đã làm gì?

Anh ta kể lại mưu đồ làm hại đức Thế Tôn. Ngài liền hỏi tiếp:

- Ngươi vừa mới chỉ cho Như-Lai đây là chậu đựng cháo, rồi cơm và các thứ, không phải thế sao?

- Con đã nói dối, thưa Ngài toàn là chậu không.

- Không sao, hãy đến nhìn, đầy cháo và thức ăn khác trong chậu.

Kim khẩu đức Thế Tôn vừa thốt "cháo" thì tức khắc cháo đầy chậu, các thức ăn khác cũng thế.

Thấy được sự mầu nhiệm, lòng Garahadinna tràn ngập vui sướng và phát khởi tín tâm. Trong niềm tôn kính vô cùng, anh ta hết lòng hộ độ đức Phật cùng chư Tăng. Sau khi Ngài thọ thực xong, anh ta đỡ lấy bát của đức Phật và thỉnh Ngài dạy bảo. Đức Phật dạy rằng:

- Những chúng sinh này, vì không được tuệ nhãn nên không biết công đức của Tam Bảo. Bởi vì không được tuệ nhãn nên họ mù. Chỉ có người trí mới có mắt.

Và Ngài nói câu được ghi lại trong Kinh Pháp Cú:

(58) Yathā saṅkāradhānasmiṃ ujjhitasmiṃ mahāpathe,

padumaṃ tattha jāyetha sucigandhaṃ manoramaṃ.

Như giữa đống rác nhớp,

Quăng bỏ trên đường lớn,

Chỗ ấy hoa sen nở,

Thơm sạch đẹp ý người.

(59) Evaṃ saṅkārabhūtesu andhabhūte puthujjane,

atirocati paññāya sammāsambuddhasāvako.

Cũng vậy giữa quần sinh,

Uế nhiễm mù, phàm tục,

Ðệ tử bậc Chánh Giác,

Sáng ngời với tuệ trí.

Cuối câu kệ, cả ông Garahadinna và Sirigutta đều chứng quả Thánh Nhập lưu.