TỔ KHÁNH HÒA (1877- 1947)

Người có công nhất trong lịch sử chấn hưng Phật giáo miền Nam:

TỔ KHÁNH HÒA

(1877- 1947)

TRẦN CAO LỘC

 

 

Đầu thế kỷ XX, trên thế giới xuất hiện nhiều phong trào nhằm khôi phục lại các giá trị của Phật giáo. Ở Srilanka, cư sĩ David Hewavitarane xuất gia thành Đại đức Dharmapala khởi đầu phong trào và lan rộng nhanh chóng. Tại Trung Quốc, cư sĩ Dương Nhân Sơn đã thiết lập Kỳ Hoàn Tịnh xá và nghiên cứu Phật học bằng nhiều thứ tiếng như Hán văn, Anh văn, Pali. Sau đó, Thiền sư hái Hư lập Phật học viện Vũ Xương, ra tạp chí Giác xã sau đổi là Hải Triều Âm. Đây là tiền đề nhiều Phật học viện cũng nhu các hiệp hội Phật giáo ra đời cổ súy cho phong trào. Từ đó, phong trào lan rộng đến các nước khác như Myanmar, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan.

Từ năm 1920, sau cuộc Cách mạng Tân Hợi ở Trung Hoa, Tôn Dật Tiên thành lập Tam dân chủ nghĩa và làn sóng chấn hưng Phật giáo ở Trung Hoa phát triển mạnh mẽ. Nhiều cơ quan của hội Phật học liên tiếp thành lập và hô hào cải cách. Ở Việt Nam, cùng với nhiền diễn biến chính trị, xã hội và văn hóa, đã xuất hiện phong trào chấn hưng Phật giáo. Đó chính là đòn bẩy cho sự phát triển và khôi phục của Phật giáo Việt Nam. Phong trào khởi phát ở miền Nam với Tổ Khánh Hòa là linh hồn của phong trào thời bấy giờ và nhanh chóng lan rộng khắp 3 miền đất nước. 

Ngày nay, chúng ta đang sống trong thời kỳ hưng thịnh của Phật pháp, đó cũng là nhờ công ơn của các bậc tiền bối đã hy sinh và đổ nhiều công sức trong việc xương minh Đạo Phật. Hơn 50 năm về trước, các vị đã cùng hạnh nguyện khởi xướng Phong trào chấn hưng Phật giáo của ba miền Nam, Trung, Bắc. Trong số đó có Tổ Khánh Hòa là người có công nhất trong lịch sử chấn hưng Phật giáo ở miền Nam. Tổ là người thức thời, am hiểu tình hình trong và ngoài nước. Cuộc Cách mang Tân Hợi với phong trào cải cách Phật giáo ở Trung Hoa, qua báo chí từ Thượng Hải và Hồng Kông đưa sang là động cơ thúc dục Tổ phải lo chấn hưng Phật giáo nước nhà.

Từ những năm 1920, các chư tôn Hòa thượng, Thượng tọa,  Đại đức cùng với một số Phật tử cư sĩ mở các trường gia giáo để bước đầu trong việc đào tạo Tăng tài như chùa Tiên Linh của Tổ Khánh Hòa ở Bến Tre, chùa Phi Lai của Tổ Chí Thiền ở Châu Đốc, chùa Kim Huê, Vạn An ở Sa Đéc, chùa Long An của Tổ Khánh Anh ở Trà Ôn…

Chùa Tiên Linh

Phong trào chấn hưng Phật giáo bắt đầu bằng sự vận động của Thiền sư Khánh Hòa ở chùa Tiên Linh (Bến Tre) và các vị cùng chí hướng nhằm thành lập giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất trong toàn quốc, tuy nhiên vẫn chưa thực hiện được Chí nguyện chấn hưng Phật giáo của Tổ phát sinh rất sớm. Năm 1923, một tổ chức Tăng sĩ được thiết lập gọi là Hội lục hòa liên hiệp dười sự hướng dẫn của Tổ với mục đích thành lập hội Phật giáo Việt Nam toàn quốc làm cơ sở chấn hưng Phật giáo.

Qua việc thành lập Lục hòa liên hiệp, mỗi lễ giỗ tổ, chư sơn thiền đức gặp nhau, Tổ đã đảnh lễ và kêu gọi chư Tăng đồ chấn hưng Phật giáo. Lời kêu gọi tha thiết của Tổ khiến người nghe cũng cảm khái động lòng và rơi lệ. Chủ trương của Tổ là:

1 – Phải kết hợp các bậc Tăng tài để cộng tác.

2 – Phải cất nhà thư xã thỉnh 3 Tạng kinh để làm tài liệu nghiên cứu, phiên dịch ra Việt văn để phổ biến ra thập phương bá tánh.

3 – Yếu tố chính là tài chánh để giải quyết mọi việc, đồng thời lập gấp trường Phật học để đào tạo Tăng tài.

Sau khi thành lập Phật học viện và thư xã xong, Tổ đã đi vận động để thành lập trường Phật học và Hội Nam Kỳ Phật học. Sau cuộc hành trình từ Nam kỳ, Nam Vang, Tổ trở về Thư xã và xuất bản Tạp chí Pháp Âm, khánh thành Pháp bảo phường và Tàng kinh thất.

Năm 1928, Tổ Khánh Hòa và Huệ Quang, Thiện Niệm, Tù Nhã, Chơn Huệ… tổ chức tại chùa Linh Sơn (Sài Gòn), một Thích học đường và một Phật học thư xã.

Trong thời gian này, Tổ đã đi vận động hầu hết ở các chùa ở miền Nam cũng như ở miền Trung và miền Bắc chấn hưng đạo Phật. Ngoài việc xuất bản tạp chí Pháp Âm, Tổ Khánh Hòa hợp tác với vị Tăng sĩ xuất bản một văn tập lấy tên là “Phật hóa tân thanh niên” nhắm tới giới thanh niên trí thức. Đây là hai tờ báo Phật giáo đầu tiên bằng chữ Việt và mở đầu cho các tờ báo và tạp chí Phật học sau này.

Tạp chí Pháp Âm

Năm 1931, Tổ cùng với một số vị có công trong việc thành lập Hội Phật giáo đầu tiên là “Hội Nam Kỳ nghiên cứu Phật học”. Hội đã ra tạp chí Từ bi âm. Tổ hiến một ngôi chùa cho hội để lập Pháp bảo phường thờ Tam tạng kinh.

Năm 1933, Tổ có công trong việc lập Liên đoàn học xã. Đây là một Phật học đường để đào tạo Tăng tài và hoằng dương chánh pháp có tính tuần hoàn và liên tục, ban ngày dạy học, ban đêm thuyết pháp. Mỗi chùa đài thọ kinh phí 3 tháng, nhưng sau đó đã bị tan rã vì kinh tế khó khăn.

Đến năm 1934, Hội Lưỡng Xuyên Phật học ra đời và mở Phật học đường Lưỡng Xuyên để đào tạo Tăng, Ni. Hội xuất bản tạp chí Duy Tâm Phật học để làm cơ quan hoằng pháp. Tổ là Đốc học (Hiệu trưởng) và là Sư trưởng Phật học của hội nầy. Vào giai đoạn này, Thiền sư Pháp Hải là người triệt để ủng hộ công trình của Tổ. Năm 1933 và 1934, ông đã đảm trách việc giảng dạy cho Liên đoàn học xã do Tổ tổ chức tại chùa Long Hòa, Thiên Phước và Viên Giác.

Năm 1943, Tổ lui về chùa Vĩnh Bửu ở Bến Tre. Tuy tuổi già sức yếu, Tổ vẫn tổ chức một Phật học đường đầu tiên cho Ni giới ở Nam Kỳ. Ngày nay, Tăng đồ có trường học và tín đồ có kinh sách Việt văn để xem là nhờ công đức của Tổ vào những ngày đầu dịch kinh chữ Hán ra chữ quốc ngữ.

Lúc Tổ sắp thị tịch đã cho đồ chúng biết trước 2 tháng, nhằm ngày vía Quan Thế Âm. Thật vậy, đến năm 1947, Tổ đã viên tịch tại chùa Tuyên Linh ở Bến Tre vào ngày 19 tháng 6, hưởng thọ 70 tuổi. Trong suốt 25 năm, Tổ luôn cống hiến tài lực trong việc chấn hưng Phật giáo theo đường lối ôn hòa. Trước khi tịch, Tổ không cho dùng vải lụa tẫn liệm cũng như không được dùng long vị sơn son thếp vàng. Một đời sống giản dị đã khép lại với cung cách giản dị của một vị Tổ giàu nghị lực và công lao to lớn nhất trong phong trào chấn hưng Phật giáo ở Nam Kỳ.